معماری منظرگرا؛ ارتباط بین منظر رود کارون و معماری لبۀ آن

توجه ایرانیان به مناظر طبیعی خصوصاً آب همواره در شکل گیری سکونتگاههای آنها تأثیرگذار بوده که این توجه از نیاز ساکنین منطقه به آب نشأت گرفته است. در بین زرتشتیان و مسلمانان آب عنصری مقدس و لازمۀ طهارت بوده است. ایرانیان گاه با شکل گیری سکونتگاه ها در اطراف آب و گاه با انتقال آب به درون سکونتگاه ها نظیر اتفاقی که در فات مرکزی می ‌افتد، بر اهمیت آب تأکید می کنند. شهر شوشتر به عنوان نمونه ای از مجموعه سکونتگاه ها با شکل گیری میان دو انشعاب کارون به حیات خود ادامه داده است. جریان آب در این رود- شهر موجب خلق فضاهای متفاوتی شده است. نظرگاه، واکنش معماری شوشتر به منظر رود و به عنوان واسط میان فضاهای خصوصی و منظر کارون است. در فرضیه این مقاله تمایل به برو نگرایی معماری سکونتگاه ها با توجه به منظر رود کارون مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسۀ نمونه هایی از سکونتگاه های مجاور رود با نمونه های مشابه در داخل بافت تاریخی شهر شوشتر، برونگرایی نمونه های مشرف به منظر رود را نشان می دهد. به این ترتیب تأثیر منظر طبیعی و در نتیجه چشم انداز رود کارون بر مکان یابی، شکل گیری و معماری خانه های شوشتر، حائز اهمیت است؛ منظر کارون عامل پیدایش فضاهای جدیدی همچون کت و ایوان (به مثابه نظرگاه) در معماری درون گرای خانه بوده و ساختار فضاهای زیستی را به سوی برون گرایی سوق می دهد.